مارمولکهای ایران(2)

 نام علمی : phrynocephalus mystaceus

                                                    نام انگلیسی : toed headed agama
                                                    نام فارسی : آگامای سروزغی

مشخصات:

دارای چین پوستی ریشه دار در گوشه دهان؛ بر روی انگشتها ریشه‌های پهلویی و میانی به خوبی رشد یافته اند؛ دم 92 تا 114 درصد اندازه نوک پوزه تا مخرج.
رنگ آمیزی:

پشت حنایی با شبکه‌ها و نقاط سیاه و سفید؛ یک ردیف از لکه‌های تیره بزرگتر در هر طرف ستون مهره‌ها؛ شکم سفید؛ روی دم با نوارهای عرضی کمرنگ، یک سوم قسمت انتهایی روی دم خاکستری و در سطح زیری سیاه؛ اغلب دارای لکه روی قفسه سینه؛ چانه و گلو خاکستری مشبک.
زیستگاه:

نواحی بیابانی خشک، در تپه‌های شنی روان، همراه با پوشش گیاهی بوته ای و علفی اندک.
عادات و رفتار:

در روز فعالند؛ معمولاً در نواحی بین توده‌ها و تپه‌های شنی حفاری می کنند، حفره عمیق، 70 تا 80 سانتیمتر سطح (تا سطح نمناک) و در انتها دارای اطاق وسیع است؛ هنگام احساس خطر توسط حرکات سریع بدن با حفر کردن به درون ماسه یا شن پناه می برند. در فصل زمستان خوابی که معمولاً از اواخر مهر ماه تا پایان فروردین یا اردیبهشت است، در عمق 30/1 متری قرار می گیرند. دارای ویژگی خاصی برای تهدید کردن دشمن هستند، قسمت جلویی بدن را به کمک اندامهای جلویی بالا می برند، دهان را باز می کنند، با تکان دادن پهلوها، دهان بار زا نمایش کی دهند، در حالیکه غشاء مخاطی دهان و چین‌های پوستی قرمز رنگ می شود با صدای فیس فیس دم را حلقه کرده و ممکن است به سمت دشمن بپرند. از حشرات تغذیه می کنند. جفتگیری در بهار همچنین خرداد تا مرداد انجام می شود؛ موقع تخم ریزی از خرداد تا مهر است، 1 تا 3 تخم (گاهی تا 5) در عمق 15 تا 20 سانتیتر، در لایه مرطوب ماسه می گذراندند. در طول عمر خود تا 2 بار تخمریزی می کنند. جوانها طی دو فصل بالغ می شوند.
پراکندگی جهانی:

سواحل شمال غربی دریای خزر در روسیه، قزاقستان تا ایران، شمال غربی چین تا افغانستان.
اندازه:

نوک پوزه تا مخرج 78 میلیمتر دم 71 میلیمتر.
ملاحظات:

محل نمونه تیپیک از استیپ نارین در سواحل شمالی دریای خزر می باشد. نمونه‌های افغانی از نظر رنگ آمیزی نسبت به نمونه‌های ایرانی فاقد لکه‌های تیره بزرگتر در پشت، و دارای شبکه‌های بسیار روشن روی چانه و گلو هستند.

منبع: http://www.irandeserts.com