دستگاه گلژی

تاریخچه

در سال 1898 کامیلوگلژی یاخته شناس ایتالیایی با اشباع کردن یاخته‌های عصبی جغد از نمکهای نقره و بررسی میکروسکوپی این یاخته‌ها ذراتی تیره ، هلالی شکل و به صورت شبکه درهم رفته‌ای را در مجاورت هسته هر یاخته مشاهده کرد که آن را دستگاه شبکه‌ای درونی نامید. این مجموعه بعدها به افتخار گلژی ، دستگاه گلژی نامیده شد.

با مطالعه سلولها توسط میکروسکوپهای نوری و الکترونی به این نتیجه رسیده‌اند که دستگاه گلژی هم در یاخته‌های جانوری و هم در یاخته‌های گیاهی وجود دارد و یکی از اجزای مهم ساختمانی یاخته‌هاست که بویژه در اعمال ترشحی سلولها فعالیت زیادی دارد. این دستگاه می‌تواند به صورت شبکه‌ای در مجاورت هسته ، یا به صورت بخشهای هلالی شکل و مجزا از یکدیگر به نام دیکتیوزومها در برشهای یاخته‌ها دیده شوند. دیکتیوزومها در گیاهان پیشرفته ، جلبکها و نیز در خزه‌ها مشاهده شده‌اند. در قارچها ، دیکتیوزومها کمیاب هستند و در پروکاریوتها تاکنون دیکتیوزومی شناخته نشده است.

ساختمان دستگاه گلژی

 
واحد ساختمانی یا بخش اصلی تشکیل دهنده دستگاه گلژی دیکتیوزوم است و شکلهای دیگر آن می‌توانند از اجتماع تعدادی دیکتیوزوم تشکیل شوند. هر دیکتیوزوم بطور معمول از اجتماع 3 تا 8 ساختمان کیسه‌ای که هر کدام را یک ساکول ، سیسترون با سیسترنا نیز می‌نامند تشکیل شده است. 
کیسه‌های پهن و قرصی شکل غشایی هستند که بخش میانی صاف و وسعتی حدود یک میکرومتر دارند. اما کناره‌های کیسه بسیار چین خورده و متراکم است که قدرت جوانه زدن دارند و وزیکولهای کوچکی را ایجاد می‌کنند. هر ساکول حالت کمانی دارد و یک سطح آن برآمده و سطح دیگر فرو رفته است. ضخامت غشای ساکول همانند غشای شبکه آندوپلاسمی است. سطح سیسترن یا ساکول صاف و بدون ریبوزوم است. بین ساکولهای یک دیکتیوزوم سیتوزول وجود دارد و توسط پروتئینهای رشته‌ای و لوله‌ای بهم متصل شده‌اند. همه زیر لوله‌های پروتئینی که در سیتوزول بین دو کیسه یا ساکول قرار دارند همسو هستند. 
هر دیکتیوزوم دستگاه گلژی دارای سه سطح یا سه ناحیه است. 
ناحیه یا قطب محدب: این قطب به نامهای مختلف از جمله سطح نزدیک ، سطح تشکیل ، سطح کروموفیل ، سطح اسموفیل و سطح سیس (Cis) نامیده می‌شود. این بخش نزدیک به شبکه آندوپلاسمی و گاهی پوشش هسته‌ای قرار دارد و از راه حفره‌های گذر یا وزیکولهای انتقالی با شبکه آندوپلاسمی ارتباط دارد و مواد از ناحیه Transition شبکه آندوپلاسمی به دستگاه گلژی می‌رسد. این سطح کروموفیل یا رنگ دوست است.
ساکولهای جدید از این سطح بر روی ساکولهای قدیم قرار می‌گیرند و به همین جهت سطح تشکیل نیز نامیده می‌شوند. غشاهای سیترناهای جدید نازکتر از قدیمیها هستند. وزیکولهای کوچکی به نام وزیکولهای انتقالی یا حفره‌های گذر به عنوان ساختارهای انتقالی برای حمل مواد از شبکه آندوپلاسمی دانه‌دار به گلژی در منطقه سیس وارد عمل می‌شود. گاهی برخی وزیکولها از بخش سیس گلژی به شبکه آندوپلاسمی برگردانده می‌شوند.
ناحیه میانی: چند کیسه یا ساکول دارد که بطور منظم روی هم قرار گرفته‌اند. تعداد این کیسه‌ها به نوع سلول بستگی دارد و اغلب نزدیک به 5 است.
ناحیه یا قطب مقعر: به نامهای سطح ترشح ، سطح گود یا کاو ، سطح بلوغ ، منطقه ترانس ، سطح کروموفوب یا رنگ گریز نیز خوانده می‌شود. این سطح دور از شبکه آندوپلاسمی و در مجاورت کیسه‌های ترشحی و گرانولهای ذخیره‌ای قرار دارد و مواد از این طریق از گلژی خارج می‌شوند و با واسطه حفره گلژی به سوی بخشهای دیگر از جمله غشای سیتوپلاسمی می‌روند. در این سطح ساکولها یا سیسترناهای قدیمی به صورت حفره یا وزیکول در می‌آیند که مواد ترشحی در آنها وجود دارد.

خلاصه

دستگاه گلژی دارای بخشهای کیسه ای شکل فراوانی است که با غشاهای لیپیدی احاطه شده اند. بعلاوه تعداد زیادی آبدانه هم دارد که مواد را به غشای سلولی منتقل می‌کنند تا از سلول خارج شوند. تعدادی غده نیز در این دستگاه وجود دارد که ترشح بعضی مواد خاص را بعهده دارند.
گلژی مسوول کنترل ترافیک مولکولی در سلول است. تقریباً تمام مولکولها در دوره ای از زمانی که در سلول هستند مجبور می‌شوند از دستگاه گلژی بگذرند.
دسته بندی پروتئین‌ها به کمک آبدانه‌ها انجام می‌شود. وقتی پروتئین روی گیرنده خاص خود بر روی یک آبدانه می‌نشیند، به درون آبدانه کشیده می‌شود و همراه آن به بیرون فرستاده می‌شود.

کوتاه و خواندنی از دنیای جانوران

کشنده ترین حیوان پشه ماده آنوفیلیس آلوده به پلاسمودیوم است که هرسال بیش از یک میلیون نفر بر اثر نیش این حشره و ابتلا به مالاریا می‌میرند. 

قویترین سوسک کرگدنی rhinoceros beetle است که می‌تواند باری ٨٥٠ برابر وزن خود را حمل کند. 

طولانی ترین عمر در میان حیوانات را لاک پشت جزایر گالاپاگوس دارد که می‌تواند تا ١٥٠ سال عمر کند. 

 بعضی از انواع کک ها می توانند تا 130 برابر قدشان به هوا بپرند. برای مقایسه، مانند آن است که یک انسان بالغ با قد 180 سانتی متر، در جا بتواند 234 متر به هوا بپرد! 

بزرگ ترین دوزیست جهان یک سمندر غول پیکر است که طولش به 5/1 متر می رسد. 

گوش های جیرجیرک بر روی پاهای جلویی آن و درست در زیر زانوها قرار دارد. 

شامپانزه تنها جانوری است که خودش را در آینه می شناسد و با جانور دیگری از نوع خودش اشتباه نمی گیرد.

Survey of Shazand Lizards

 

Abstract

     Lizards, as one of most numerous groups of reptiles, contains about 3000 species. Their role in the terrestrial ecosystems,…….. and….. is very crucial and important. Much have been done by the zoologist to identify and classify these animals that the outcome of such studies have resulted in recognition of several new specis during the recent years.

       Markazi province is among the areas in which no considerable investigation has already been done on its the lizards. So here I tried to collect, identify and classify the lizards of Shazand area in southwestern part of the province. In total 115 specimens of the from four families of lizards were collected, identified and classified as follows:

۱. Agamidae, two genus and 5 species.

2. Geckonidae, two genus and two species.

3. Lacertidae, three genera and three species.

4. Scincidae, two genera and two species.

      The predominant species of reptiles in the area was the lacertid species, Ohisops elegans, this might be attributed to the geological topographic of the area, which is best fit to the ecological requirements of this taxon, as well as lack of sever predators and successful camouflage.

      Statistical analysis of the metric and meristic  morphological characters (e.g. coloration, scalation) clearly indicated that O. elegans specimens in the area can be grouped into two distinct clade morphologically. The high degree of intraspecific and interpopulation variation among the populations of Ophisops elegans of the study area may implies that this localiy is occupied by this taxon since long ago. The other possible scenario for interpretation of this phenomenon may be that the Ophisops populations are the result of a hybridization event and therefore come from two different lineages or may it is a mixed species. Each of these scenarios are still to be investigated.

Key Words: Survey , Lizards , Reptiles , Phone , Founa , Shazand , Central province   

کهن ترین گونه جانوری جهان

وجود گونه ای جانور آبزی در معرض انقراض که به دلیل قدمت ۲۲۰ میلیون ساله از آن به عنوان «فسیل زنده» و قدیمی ترین گونه جانوری زمین یاد می شود برای نخستین بار در ایران در آبگیرهای فصلی استان آذربایجان غربی گزارش شد. 
  دکتر صابر خدابنده، عضو هیأت علمی گروه بیولوژی دریا، دانشکده منابع طبیعی و علوم دریایی دانشگاه تربیت مدرس درباره شناسایی این گونه جانوری جالب به ایسنا گفت: جانورشناسایی شده نوعی سخت پوست آبشش پا از جنس Triops گونه cancriformis است. قدمت گونه اروپایی Triops cancriformis بالغ بر ۲۲۰ میلیون سال بوده و هم نوع فسیل های زمانی «تریاسیک» است؛ بنابراین برخی معتقدند که قدیمی ترین گونه جانور روی زمین است و به عنوان فسیل زنده شناخته می شود. 
  وی با بیان این که زیستگاه اصلی این گونه جانوری در معرض انقراض، اروپا بوده و حضورش در سایر کشورهای آسیایی غیر از هند، ژاپن و روسیه گزارش نشده است، اظهار داشت: نخستین نمونه از فسیل زنده Triops cancriformis در سال ۱۳۸۳ از آبگیرهای بهاری اطراف دریاچه ارومیه (کناره های سد حسنلو) جمع آوری شد. خصوصیات موروفولوژیک و مورفومتر یک نمونه ها از سوی لوپ و میکروسکوپ نوری بررسی شد و تعدادی از نمونه ها برای شناسایی از سوی محقق به آزمایشگاه EcoAnalysts آمریکا برده شدند. 
  دکتر خدابنده تصریح کرد: نتایج بررسی های مشترک با پروفسور «راجرز» نشان داد که گونه این آبزی cancriformis است که نتایج این تحقیق در جولای سال ۲۰۰۵ در ششمین کنگره بین المللی سخت پوستان در گلاسگو ارائه شد. 
  وی خاطرنشان کرد: از میان سخت پوستان آبشش پای (Branchiopoda) آب شیرین، افراد متعلق به راسته Notostraca به طور عموم میگوی بچه وزغی (Tadpole Shrimp) نامیده می شوند زیرا ظاهراً شبیه لارو قورباغه هستند. از نظر اندازه متفاوت بوده و ۱ تا ۵ سانتیمتر طول دارند. سپر پشتی آنها که به شکل نعل اسبی است کاراپاس نامیده می شود. 
  عضو هیأت علمی گروه بیولوژی دریا دانشگاه تربیت مدرس تصریح کرد: میگو های بچه وزغی ساکن حوضچه های فصلی آب شیرین اند و در آب نقب می زنند یا روی بستر گلی می خزند. به وسیله زنش موج مانند پاهای برگی شکلشان شنا می کنند و غذا می خورند. آن ها بسیار مهاجم و همه چیز خوار بوده و از جلبک ها، باکتری ها، پروتوزوا، روتیفر، کرم های آبزی، لارو حشرات آبزی، تخم قورباغه ها و وزغ ها تغذیه می کنند. 
  به گفته وی، Triops ( سه چشم ) در همه قاره ها به جز قطب جنوب یافت می شود. این آبزیان در حوضچه های فصلی که در تابستان کاملاً خشک می شوند زیست می کنند و با رشد سریعی که دارند، قادرند در مدت دو، سه هفته از تخم به موجود بالغ تبدیل شوند. در طول مرحله خشکی زیستگاه، بقا در این آبزیان در گرو تولید تخم های در حال استراحت (cyst) است، که در مقابل خشکی تا فصل بارانی آینده مقاومت می کنند. 
  دکتر خدابنده با بیان این که تخم های Triops می توانند برای مدت ۲۰ سال یا بیشتر در حالت غیر فعال باقی بمانند، به ایسنا گفت: امروزه بسیاری از اشکال Triops در کالیفرنیا آفت مزارع برنج محسوب می شوند. اگر چه کشاورزان ژاپنی از آن ها در بارور سازی زمین های کشاورزی و همچنین در کنترل علف های هرز در مزارع برنج استفاده می کنند. ضمناً از این سخت پوست در کنترل بیولوژیک پشه مالاریا نیز استفاده می شود. 
  وی اضافه کرد: جنس Triops شامل چهار گونه است که از میان آنها قدمت گونه اروپایی Triops cancriformis بیشتر بوده و به عنوان فسیل زنده شناخته می شود. زیستگاه اصلی این گونه اروپاست و حضورش در سایر کشورهای آسیایی غیر از هند، ژاپن و روسیه گزارش نشده بود که مطالعه انجام شده حاکی از حضور این گونه در ایران است. 
  عضو هیأت علمی گروه بیولوژی دانشکده منابع طبیعی و علوم دریایی دانشگاه تربیت مدرس در پایان با بیان این که وجود موجودات تا ۵ سانتیمتر طول بیان کننده مساعد بودن محیط برای این گونه است، به ایسنا گفت: با نظر به در معرض انقراض بودن این گونه و نداشتن اطلاعات بیولوژیک آن در این منطقه نیاز به انجام مطالعات جامع روی این فسیل زنده احساس می شود.

منبع: www.magiran.com

شناسایی سوسماران شازند اراک

سلام 

این چکیده از پایان نامه دوره ارشدم می باشد. در رابطه با شناسایی سوسماران استان مرکزی-شازند اراک امید است مثمر فایده باشد. بابک صدیقی

چکیده
  سوسماران با حدود 3000 گونه ، امروزه گروه بسیار بزرگی از خزندگان هستند. این جانوران در شبکه حیات ، زنجیره غذایی و اکوسیستم خشکی جایگاه برجسته‌ای دارند. جانورشناسان در نقاط مختلف جهان برای شناسایی این جانوران مطالعات زیادی انجام داده‌اند که نتایج آن منجر به یافتن گونه‌های جدید و تهیه نقشه‌های پراکنش جغرافیایی آنها شده است.
  استان مرکزی از جمله مناطقی است که در آن پژوهش قابل ملاحظه ای روی خزندگان انجام نگرفته است لذا در این پژوهش سعی شده ، شهرستان شازند که در جنوب غربی استان واقع شده است.(دو بخش یعنی زالیان و مرکزی) در حد توان و امکانات مورد نمونه برداری و مطالعه قرار گیرد.
  در این راستا ابتدا نمونه ها به روش غافلگیری از مناطق یاد شده جمع آوری ، شناسایی و مطالعات بیومتریکی انجام پذیرفت ، نتایج ذیل به دست آمد : 
1- کل نمونه های جمع آوری شده 115 نمونه و شامل : ( از خانواده آگامیده ، 3 جنس و 5 گونه - از خانواده جکونیده ، 2 جنس و 2 گونه - از خانواده لاسرتیده ، 3 جنس و 3 گونه - از خانواده سینسیده ، 2 جنس و 2 گونه) 
2- در این پژوهش مشخص گردید که ، گونه ی غالب ، Ophisops elegans از خانواده لاسرتیده می باشد به دلایل مختلف از جمله:جغرافیای منطقه و استفاده بهینه از استتار،غذای فراوان،نداشتن دشمن طبیعی
3- داده های به دست آمده ازصفات مورفولوژیکی و تاکسونومیکی همچون:(تنوع در رنگ آمیزی ، تغییرات در تعداد فلس های بین آهیانه ای و بررسی پراکندگی جهانی) Ophisops elegans به طور واضح نشان دهنده این واقعیت است که این گونه از قسمت های اروپایی به ایران آمده و احتمالاً از یک نیای مشترک می باشند(گونه های ناهمجا). که در اثر تماس های مجاورتی می توان حتی آنها را در گونه ای جدید طبقه بندی کرد.   




کلید واژه ها: سوسماران ، استان مرکزی ، شازند ، شناسایی ، فون ، کلید ، خزندگان

شکل مقطع عرضی از یک برگ دو لپه ای

 ( دبیرستان شهید تمدنی منطقه ۱۶ تهران - بابک صدیقی )